استخوان ها

در مهره داران سه نوع: دراز،کوتاه،پهن

ساختار بافتی: متراکم-اسفنجی

متراکم:

در تنه ی استخوان دراز و بخش های خارجی استخوان های کوتاه و پهن

اجتماع چندین سیستم هاورس در اطراف حفره مرکزی(دارای مغز استخوان)

رگ های خونی موجود در مجاری هاورس با یکدیگر و با حفره مغز استخوان ارتباط دارند.

اسفنجی :

در دوسر استخوان های دراز و بخش های میانی استخوان های کوتاه و پهن

سلول ها بصورت نامنظم در کنار هم قرار گرفته و تیغه هایی از ماده زمینه ی استخوانی (کلسیم فراوان) در بین انها وجود دارد و مغز استخوان حفره های بین این تیغه ها را پر میکند.

 نکته :تولید گلبول های قرمز در دوران جنینی در مغز استخوان ها ، بعد از تولد و تا قبل از ۵ سالگی در مغز استخوان های دراز و پهن ، بعد از ۵ سالگی فقط در مغز استخوان های پهن و بخش کوچکی از استخوان های دراز متصل به تنه (دو استخوان ران و دو استخوان بازو) انجام میشود.

تهیه و تنظیم : شیدا آقاجانی

انواع انقباض ماهیچه اسکلتی

تونوس ماهیچه ای : انقباض خفیفی که در ماهیچه ها در حالت آرامش وجود دارد و باعث سختی نسبی آنها می شود. همزمان با قطع تونوس (یعنی هنگام خواب) تخمیر و تغییر قطر سرخرگ های کوچک رخ نمیدهد اما گلیکولیز و کربس رخ می دهد.

انقباض ایزومتریک : 

عدم تغییر طول ماهیچه بعلت مقاومت شدیدی که در برابر آن وجود دارد.

انقباض ایزوتونیک:

تغییر طول ماهیچه-کشش ثابت

در این انقباض :

• رشته های ضخیم و نازک در هم فرو میروند

•سارکومر کوتاه میشود

•طول رشته ها ثابت می ماند

•طول نوار تیره ثابت می ماند

•فاصله دو خط Z کم می شود

•طول نوار روشن کم می شود

•طول صفحه روشن کم می شود

تهیه و تنظیم : شیدا آقاجانی

ساختار ماهیچه های اسکلتی

ماهیچه اسکلتی مجموعه ای از میون هاست.میون مجموعه ای از تارچه هاست.تارچه هم مجموعه ای از سارکومر هاست.سارکومر هم مجموعه ای از رشته های پروتئینی است.

♦️ماهیچه ی اسکلتی: 

میون ها در کنار هم بوسیله ی سیمانی از جنس بافت پیوندی کنار هم هستند و غلافی پیوندی مجموعه آنها را میپوشاند.این غلاف در سرِ تارها به هم پیوسته و زردپی را میسازد.(زردپی : محل اتصال ماهیچه اسکلتی به استخوان)

♦️میون یا تار: واحد ساختاری ماهیچه اسکلتی

میون یک سلول ماهیچه ای است.دارای یک یا چند هسته، غشایی به نام سارکولم،سیتوپلاسمی با عنوان سارکوپلاسم،شبکه آندوپلاسمی صاف با نام شبکه ی سارکوپلاسمی و تعدادی میتوکندری می باشد.

♦️ تارچه یا میوفیبریل: موجود در میون

♦️ سارکومر : واحد انقباضی سلول های ماهیچه ای مخطط

بین دو خط Z

ترتیب یک سارکومر از یک سمت به سمتی دیگر :

خط Z ⬅️ یک نوار روشن ⬅️ یک بخش تیره که در وسط دارای صفحه هنسن است ⬅️ یک نوار روشن ⬅️ خط Z

♦️رشته های پروتئینی : 

پروتئین اکتین : در ساختار رشته های نازک

پروتئین میوزین : در ساختار رشته های ضخیم

نوار روشن : دارای رشته های نازک

خط Z: دارای رشته های نازک

صفحه ی هنسن: دارای رشته های ضخیم

نوارتیره: دارای رشته های نازک و ضخیم

تهیه و تنظیم : شیدا آقاجانی

ویژه سال یازدهم

گفتار2فصل2 زیست دهم

گفتار ۲ فصل ۲ زیست دهم :

حرکات کرمی شکل یک طرفه به سمت انتهای لوله گوارش است بجز هنگام استفراغ که در بخشی از لوله گوارش جهت این حرکات برعکس میشود.

سرعت حرکات کرمی شکل در هنگام استفراغ نسبت به حالت طبیعی بیشتر است

حرکات مواد غذایی در طول لوله گوارش ممتد و پیوسته نیست،(به خاطر وجود بنداره ها)

حرکات قطعه قطعه کننده تا قبل از روده باریک دیده نمیشوند

در حرکات کرمی شکل یک حلقه انقباضی ایجاد میشود اما در حرکات قطعه قطعه کننده چند بخش انقباضی ایجاد میشود

گوارش در دهان⬅مکانیکی(جویدن و آسیاب شدن غذا) و شیمیایی

انواع غدد بزاقی⬅غدد بزرگ(۳جفت)+غدد کوچک ترشح کننده موسین⬅

در مجموع "بیش از ۶ عدد" غدد بزاقی داریم

اندازه غدد بناگوشی از بقیه غدد بزرگتر است

جنس انزیم های بزاقی:پروتئینی⬅با مکانیسم "برون رانی" از یاخته های تشکیل دهنده غدد بزاقی ترشح میشوند

در بلع ارادی ماهیچه های مخطط دهان و زبان به حرکت غذا کمک میکنند ولی در بلع غیرارادی در حلق و ابتدای مری ماهیچه های مخطط به صورت غیرارادی عمل میکنند و در ادامه ی مری تا معده ماهیچه های صاف به صورت غیرارادی عمل میکنند.

تهیه و تنظیم : پریسا ربانی

ویژه سال یازدهم

بنداره های لوله گوارش زیست دهم

گفتار ۲ فصل ۲ زیست دهم:

بنداره های لوله گوارش:

همواره منقبض و بسته اند بجز هنگام عبور مواد(نه فقط غذا)⬅جلوگیری از برگشت محتویات لوله گوارش به بخش قبلی

جهت حرکت غذا در لوله گوارش "یک طرفه" است بجز هنگام استفراغ که بنداره ها برعکس نیز باز میشوند

بنداره ابتدای مری در فاصله بین بلع ها منقبض است تا مانع ورود "هوا" به مری شود

از بین همه ی بنداره های لوله گوارش فقط "بنداره خارجی مخرج" از نوع مخطط و ارادی است و باقی بنداره ها از جنس ماهیچه صاف هستند

حفره درون لوله گوارش جزء محیط داخلی بدن محسوب نمیشود

تهیه و تنظیم : پریسا ربانی

ویژه سال یازدهم

بافت های جانوری زیست سال دهم

 مبحث : گفتار اول فصل دوم زیست دهم

بافت های جانوری:

۴نوع بافت اصلی بدن انسان: پوششی_پیوندی_ماهیچه ای_عصبی

بافت پوششی⬅پوشاننده سطح بدن(پوست)_سطح درونی حفره ها(قلب)_مجاری درون بدن(دهان،معده،روده و رگها)/ فضای بین یاخته ای اندک/در زیر یاخته های غشای پایه وجود دارد

غشای پایه: 

جنس:شبکه ای از رشته های پروتئینی و گلیکوپروتئینی

وظیفه:اتصال باخته های بافت پوششی به هم/اتصال یاخته های بافت پوششی به بافت زیرین

انواع بافت های پوششی:

۱)سنگفرشی چندلایه⬅پوست/مری/ابتدای بینی/دهان

۲)سنگفرشی تک لایه⬅دیواره مویرگها/لایه خارجی کپسول بومن در کلیه ها/دیواره حبابکها در ششها

۳)استوانه ای تک لایه⬅روده/معده/انتهای بینی/نای تا نایژک های مبادله ای

۴)مکعبی تک لایه ای⬅غده تیروئید/لوله های گردیزه در کلیه ها

۵)غده ای⬅غده بزاقی/غده معده/یاخته های ترشح کننده هورمون در روده

بافت پیوندی:

۱)سست⬅انعطاف پذیر/تعداد یاخته:متوسط/ماده زمینه ای:شفاف و بی رنگ و چسبنده و مخلوطی از انواع درشت مولکولها/محل:زیر بافت موششی/نقش:پشتیبانی از بافت پوششی

۲)متراکم(رشته ای)⬅میزان رشته های کلاژن و مقاوت انها بیشتر از بافت پیوندی سست و انعطاف پذیر است/تعداد یاخته:کمتر از بافت سست/ماده زمینه ای:اندک/محل:زردپی و رباط و پریکارد و اپی کارد قلب/نقش:حفاظتی

۳)چربی⬅یاخته های سرشار از چربی/تعداد یاخته:زیاد(یاخته های هسته ی انگشتری)/ماده زمینه ای:کم/محل:در اکتر نقاط بدن/نقش:بزرگترین ذخیره انرژی بدن/ضربه گیر/عایق حرارتی

۴)استخوان

۵)غضروف

۶)خون

همیشه بافت پوششی توسط بافت پیوندی پشتیبانی نمیشود،در لایه اپی کارد قلب در زیر بافت پوششی سنگفرشی ساده،بافت پیوندی رشته ای(نه سست) قرار گرفته و از ان خفاظت میکند

بافت ماهیچه ای:

انواع:

ماهیچه مخطط اسکلتی⬅رشته ای/بدون انشعاب/چند هسته ای/قرمز رنگ/در سراسر بدن/ارادی/عصب دهی پیکری

ماهیچه قلبی⬅منشعب/ببشتر تک هسته ای و بعضی دوهسته ای/قرمز رنگ/در قلب/غیر ارادی/عصبدهی خودمختار

ماهیچه صاف⬅دوکی شکل/تک هسته ای/سفید_صورتی رنگ/در دیواره دستگاه گوارش و تنفس و .../غیرارادی/عصبدهی خودمختار

بافت عصبی:

۲ نوع یاخته دارد:

۱.یاخته اصلی⬅نورون(یاخته عصبی)

۲.یاخته فرعی⬅نوروگلیا(یاخته پشتیبان)

اعضای یک نورون:

دندریت های کوتاه⬅انتقال میام عصبی به جسم یاخته ای

جسم یاخته ای⬅محل قرارگیری هسته/شامل حجم بیشتری از سیتوپلاسم 

آکسون⬅رشته طویل منفرد/روی انهارا بهش های زرد رنگ غلاف میلین میپوشاند

پایانه های اکسون⬅چندین رشته/با یاخته ماهیچه ای یا غده ای یا عصبی دیگر ارتباط دارند

جهت حرکت پیام عصبی یک طرفه از جسم یاخته ای به سمت پایانه های اکسونی است

وظیفه نوروگلیا: حفاظت_تغذیه_عایق بندی نورون ها

تهیه و تنظیم؛: پریسا ربانی

ویژه سال یازدهم

روش های انتقال مواد زیست سال دهم

مبحث : گفتار اول فصل دوم سال دهم

 روش های انتقال مواد:

برای ذرات کوچک:

انتشار ساده⬅انتشار از محیط پرغلظت به کم غلظت/در جهت شیب غلظت/بدون صرف انرژی/مولکول ها بدلیل داشتن انرژی جنبشی منتشر میشوند/نتیجه انتشار:یکسان شدن غلظت در دو طرف غشا/مثال:گاز های تنفسی(O۲ وCO۲)

انتشار تسهیل شده⬅ انتشار از محیط پرغلظت به کم غلظت به کمک "پروتئین های سراسری"/در جهت شیب غلظت/بدون صرف انرژی/مولکول ها بدلیل داشتن انرژی جنبشی منتشر میشوند/نتیجه انتشار:یکسان شدن غلظت در دو طرف غشا/مثال:خروج گلوکز و بیشتر امینواسیدها(نه همه انها) از یاخته های روده و ورود انها به مایع بین یاخته ای 

گذرندگی(اسمز)⬅جابجایی مولکول های "آب خالص" بین دو محلول آبی که بین آنها غشایی با "تراوایی نسبی" وجود دارد/انتشار مولکول های اب از محیط رقیق به محیط غلیظ

هرچه اختلاف غلظت آب بیشتر⬅فشار اسمزی بیشتر⬅سرعت جابجایی آب خالص بیشتر

در اسمز حرکت مولکول های اب میتواند "دو طرفه" باشد ولی برایند این حرکت ها رفتن مولکول های اب از محیط رقیق به غلیظ است

"تقریبا مشابه" بودن فشار اسمزی مایع اطراف یاخته ها با مایع درون یاخته ها مانع ورود بیش از حد آب به درون یاخته و ترکیدن ان میشود

میزان فشار اسمزی در محیط غلیظ بیشتر از محیط رقیق است

انتقال فعال⬅حرکت مواد در خلاف جهت شیب غلظت/عبور مواد به کمک پروتئین های سراسری غشا/با صرف انرژی(ATP)/

مثال:برخی مولکول ها و مواد معدنی مثل سدیم،پتاسیم،کلسیم،آهن

برای ذرات بزرگ:

درون بری(اندوسیتوز)⬅جابجایی مواد به کمک تشکیل کیسه های غشایی/

با صرف انرژی(ATP)/

 مثال:کربوهیدراتها_پروتئینها_مولکول های درست_کیلومیکرون_ویتامینB۱۲ _ترشح بزاق

برون رانی(اگزوسیتوز)⬅ جابجایی مواد به کمک تشکیل کیسه های غشایی/

با صرف انرژی(ATP)/

مثال: کربوهیدراتها_پروتئینها_مولکول های درست_کیلومیکرون_ویتامینB۱۲ _ترشح بزاق

ویژه سال یازدهم